Senium Döneminde Kadınlar: Algılanan Yalnızlık ve Uyku Özellikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.17019138Anahtar Kelimeler:
Yaşlı Kadınlar,, Senium Dönemi,, Yalnızlık,, Uykusuzluk,Özet
Amaç: Bu çalışmada senium dönemindeki kadınlar da yalnızlık ve uyku özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlandı. Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel tasarımdaki araştırmanın örneklemini Kasım 2024 ile Ocak 2025 tarihleri arasında Tunceli’deki bir Devlet Hastanesine başvuran ve senium döneminde olan 143 kadın oluşturdu. Veriler, “Kişisel Bilgi Formu, UCLA-LS Yalnızlık Ölçeği, Kadın Sağlığı İnisiyatifi Uykusuzluk Ölçeği (KSİUÖ)” olmak üzere üç bölümden oluşan yüz yüze anket uygulaması ile toplandı. Veriler SPSS 22.0 paket istatistik programında değerlendirildi. Verilerin analizinde parametrik yöntemler kullanıldı. Kategorik verilere ilişkin tanımlayıcı istatistiklerde sayı ve yüzde, numerik değişkenlere ilişkin tanımlayıcı istatistiklerde ortalama ve standart sapma kullanıldı. Parametrik verilerde ortalamanın karşılaştırılması için bağımsız gruplar arası t-testi, tek yönlü varyans analizi (Anova) ve post hoc analizlerinden faydalanıldı. İstatistiksel anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak kabul edildi. Bulgular: Çalışmamızda katılımcıların ULCA-LS Yalnızlık Ölçeği puan ortalaması (40,252±7,943) ve KSİUÖ puan ortalamalarına göre (8,797±4,321) yalnızlık seviyelerinin orta düzeyde, uykusuzluk düzeyinin ortalamanın altında olduğu saptandı. UCLA-LS Yalnızlık Ölçeği ile KSİUÖ puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı pozitif bir ilişkinin olduğu (p=0,003) (r=0,245), yalnızlık düzeyinin uykusuzluk üzerinde anlamlı ve pozitif bir etkiye sahip bulunduğu gözlenmiştir (B = 0,133; p = 0,003). Sonuçlar: Bu çalışmada kadınlarda yalnızlık hissi ile uykusuzluk arasında pozitif bir ilişki olduğu, yalnızlığın uykusuzluk düzeyini artırdığı sonucuna ulaşılmıştır.
Referanslar
Akbaş, E., Yiğitoğlu, G. T., ve Çunkuş, N. (2020). Yaşlılıkta sosyal izolasyon ve yalnızlık. OPUS International Journal of Society Researches, 15(26), 4540-4562.
Azizi-Zeinalhajlou, A., Mirghafourvand, M., Nadrian, H., Samei Sis, S., ve Matlabi, H. (2022). The contribution of social isolation and loneliness to sleep disturbances among older adults: a systematic review. Sleep and biological rhythms, 20(2), 153–163. https://doi.org/10.1007/s41105-022-00380-x
Balcı, A. S., Kolaç, N., Köse, M., Safa, İ., ve Düzen, K. Ö. (2022). Effect of Group Reminiscence Therapy on the Loneliness, Depression and Life Satisfaction of the Elderly in the Nursing Homes. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 13(3), 394-399.
Baltacı, A. (2018). Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 231-274.
Cacioppo, J. T., ve Hawkley, L. C. (2003). Social isolation and health, with an emphasis on underlying mechanisms. Perspectives in Biology and Medicine, 46(3), S39-S52.
Cacioppo, J. T., Hughes, M. E., Waite, L. J., Hawkley, L. C., ve Thisted, R. A. (2006). Loneliness as a specific risk factor for depressive symptoms: Cross-sectional and longitudinal analyses. Psychology and Aging, 21(1), 140-151. https://doi.org/10.1037/0882-7974.21.1.140
Chen J. H. (2019). Experience of Poverty and Problem Sleep in Later Life. Research on aging, 41(7), 697–722. https://doi.org/10.1177/0164027519834861
Chow, S. K. Y., Wong, F. M. F., ve Choi, E. K. Y. (2021). Loneliness in Old Age, the Related Factors, and Its Association with Demographics and Districts of Residence. International journal of environmental research and public health, 18(17), 9398. https://doi.org/10.3390/ijerph18179398
Christiansen, J., Lund, R., Qualter, P., Andersen, C. M., Pedersen, S. S., ve Lasgaard, M. (2021). Loneliness, social isolation, and chronic disease outcomes. Annals of Behavioral Medicine, 55(3), 203-215. https://doi.org/10.1093/abm/kaaa044
Demir, A. (1989). Reliability and validity of the UCLA loneliness scale. Journal of Psychology, 7(23), 14–18.
Ekström, H., Svensson, M., Elmståhl, S., ve Wranker, L. S. (2024). The association between loneliness, social isolation, and sleep disturbances in older adults: A follow-up study from the Swedish good aging in Skåne project. SAGE open medicine, 12, 20503121231222823. https://doi.org/10.1177/20503121231222823
Friedman, E. M., Love, G. D., Rosenkranz, M. A., Urry, H. L., Davidson, R. J., Singer, B. H., ve Ryff, C. D. (2007). Socioeconomic status predicts objective and subjective sleep quality in aging women. Psychosomatic Medicine, 69(7), 682-691. https://doi.org/10.1097/PSY.0b013e31814ceada
Golaszewski, NM., LaCroix , AZ., Godino, JG., Allison, MA., Manson , JE., King, J. J., Weitlauf, J. C., Bea, J. W., Garcia, L., Kroenke, C. H., Saquib, N., Cannell, B., Nguyen, S., ve Bellettiere, J. (2022). Evaluation of social ısolation, loneliness, and cardiovascular disease among older women in the US. AMA Netw Open. 1;5(2):e2146461. https://doi.org/10.1001/jamanetworkopen.2021.46461
Golden, J., Conroy, R. M., Bruce, I., Denihan, A., Greene, E., Kirby, M., ve Lawlor, B. A. (2009). Loneliness, social support networks, mood and wellbeing in community‐dwelling elderly. International Journal of Geriatric Psychiatry, 24(7), 694-700. https://doi.org/10.1002/gps.2181
Hajek, A., ve König, H. H. (2022). Loneliness, perceived isolation and sleep quality in later life. Longitudinal evidence from a population-based German study. Archives of gerontology and geriatrics, 103, 104795. https://doi.org/10.1016/j.archger.2022.104795
Hawkley, L. C., ve Cacioppo, J. T. (2010). Loneliness matters: A theoretical and empirical review of consequences and mechanisms. Annals of Behavioral Medicine, 40(2), 218-227. https://doi.org/10.1007/s12160-010-9210-8
Ilgaz, A., ve Gözüm, S. (2020). Kentsel alanda yaşayan yaşlı kadınlarda yalnızlık sıklığı ve etkileyen faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 13(2), 67-73. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1130823.
Jamieson, H. A., Gibson, H. M., Abey-Nesbit, R., Ahuriri-Driscoll, A., Keeling, S., ve Schluter, P. J. (2018). Profile of ethnicity, living arrangements and loneliness amongst older adults in Aotearoa New Zealand: A national cross-sectional study. Australasian journal on ageing, 37(1), 68–73. https://doi.org/10.1111/ajag.12496
Jia, G., ve Yuan, P. (2020). The association between sleep quality and loneliness in rural elderly individuals: a cross-sectional study in Shandong Province China. BMC Geriatr. 2020 doi: 10.1186/s12877-020-01554-3.
Jiang, C. H., Zhu, F., ve Qin, T. T. (2020). Relationships between chronic diseases and depression among middle-aged and elderly people in China: a prospective study from CHARLS. Current medical science, 40(5), 858-870. https://doi.org/10.1007/s11596-020-2270-5
Kurina, L. M., Knutson, K. L., Hawkley, L. C., Cacioppo, J. T., Lauderdale, D. S., ve Ober, C. (2011). Loneliness and sleep: A longitudinal study on the role of depressive symptoms. Health Psychology, 30(4), 377-385.
Levine, D. W., Kripke, D. F., Kaplan, R. M., Lewis, M. A., Naughton, M. J., Bowen, D. J., ve Shumaker, S. A. (2003). Reliability and validity of the Women's Health Initiative Insomnia Rating Scale. Psychological assessment, 15(2), 137–148. https://doi.org/10.1037/1040-3590.15.2.137
Li, Z., Gu, J., Li, P., Hu, J., Wang, S., Wang, P., Zhou, L., Yun, Y., Shi, Y., ve Wang, P. (2024). The relationship between social frailty and loneliness in community-dwelling older adults: a cross-sectional study. BMC geriatrics, 24(1), 73. https://doi.org/10.1186/s12877-024-04666-2
McHugh, J. E., ve Lawlor, B. A. (2013). Perceived stress mediates the relationship between emotional loneliness and sleep quality over time in older adults. British journal of health psychology, 18(3), 546–555. https://doi.org/10.1111/j.2044-8287.2012.02101.x
McLay, L., Jamieson, H. A., France, K. G., ve Schluter, P. J. (2021). Loneliness and social isolation is associated with sleep problems among older community dwelling women and men with complex needs. Scientific reports, 11(1), 4877. https://doi.org/10.1038/s41598-021-83778-w
Medic, G., Wille, M., ve Hemels, M. E. (2017). Short- and long-term health consequences of sleep disruption. Nature and science of sleep, 9, 151–161. https://doi.org/10.2147/NSS.S134864
Ohayon, M. M. (2002). Epidemiology of insomnia: What we know and what we still need to learn. Sleep Medicine Reviews, 6(2), 97-111. https://doi.org/10.1053/smrv.2002.0186
Ok, E., ve Sayılan, S. (2022). Kronik Hastalığı Olan Yaşlı Bireylerde Depresyon ve Tedavi Uyumu. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(2), 610-616. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.975649
Peplau, L. A. ve Perlman, D. (1982). Perspectives on loneliness. İçinde, L. A. Peplau ve D. Perlman (Ed.), Loneliness: A Sourcebook of Current Theory, Research And Therapy. New York: WileyInterscience.
Polat, F., ve Geçici, F. (2020). Yaşlı bireylerin algıladığı yalnızlık düzeyi ile depresyon arasındaki ilişki. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 8(1), 72-82.
Russell, D., Peplau, L. A., ve Cutrona, C. E. (1980). The revised UCLA Loneliness Scale: Concurrent and discriminant validity evidence. Journal of Personality and Social Psychology, 39(3), 472–480.
Shankar A. (2020). Loneliness and sleep in older adults. Social psychiatry and psychiatric epidemiology, 55(2), 269–272. https://doi.org/10.1007/s00127-019-01805-8
Sundström, G., Fransson, E., Malmberg, B., ve Davey, A. (2009). Loneliness among older Europeans. European Journal of Ageing, 6(4), 267-275. https://doi.org/10.1007/s10433-009-0134-8
Timur, S., ve Şahin, N,H. 2009Effects of sleep disturbance on the quality of life of Turkish menopausal women: A population-based study. Maturitas. 64(3), 177-181. https://doi.org/10.1016/j.maturitas.2009.08.016
Türkiye İstatistik Kurumu (2024). İstatistiklerle Yaşlılar, 2023 (Sayı: 53710). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2023-53710.
Türkiye İstatistik Kurumu (2024). Türkiye Yaşlı Profili Araştırması, 2023 (Sayı: 53809). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turkiye-Yasli-Profili-Arastirmasi-2023-53809
United Nations Population Fund (2024). Ageing. https://www.unfpa.org/ageing. adresinden 14 Kasım 2024 tarihinde alınmıştır.
Valtorta, N.K., Kanaan, M., Gilbody, S., ve Hanratty, B. (2018). Loneliness, social isolation and risk of cardiovascular disease in the English longitudinal study of ageing. European Journal of Preventive Cardiology. 25(13):1387–1396. https://doi.org/10.1177/2047487318792696
Victor, C. R., ve Bowling, A. (2012). A longitudinal analysis of loneliness among older people in Great Britain. The Journal of Psychology, 146(3), 313-331. https://doi.org/10.1080/00223980.2011.609572
Wang, P., Song, L., Wang, K., Han, X., Cong, L., Wang, Y., ve Du, Y. (2020). Prevalence and associated factors of poor sleep quality among Chinese older adults living in a rural area: a population-based study. Aging clinical and experimental research, 32, 125-131. https://doi.org/10.1007/s40520-019-01171-0
Yu, B., Steptoe, A., Niu, K., Ku, P. W., ve Chen, L. J. (2018). Prospective associations of social isolation and loneliness with poor sleep quality in older adults. Quality of life research : an international journal of quality of life aspects of treatment, care and rehabilitation, 27(3), 683–691. https://doi.org/10.1007/s11136-017-1752-9
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 İlksen ORHAN, Didem ŞİMŞEK KÜÇÜKKELEPÇE, Nurcan Gökgöz
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
